Pankreas ve çevresindeki organlara yerleşen kötü huylu tümörlerde uygulanan Whipple ameliyatı, cerrahinin en karmaşık ancak en hayat kurtarıcı müdahalelerinden biridir. Güven Hastanesi Genel Cerrahi Bölüm'nden Prof. Dr. Burak Işık, Whipple cerrahisini tüm detaylarıyla anlattı.
Whipple Ameliyatı Nedir?
Whipple ameliyatı, tıbbi adıyla pankreatikoduodenektomi, genellikle pankreas başı, safra yolları, onikiparmak bağırsağı ve midenin bir bölümünde yerleşmiş kötü huylu tümörlerin çıkarılması amacıyla uygulanan büyük bir karın ameliyatıdır. Aynı zamanda sindirim sisteminin çıkarılan bölümlerine bağlı olarak anatomik olarak yeniden inşa edilmesini de içerir.
Bu ameliyat sırasında genellikle şu organ ve dokular alınır:
- Pankreasın baş kısmı
- Onikiparmak bağırsağı (duodenum)
- Safra kesesi
- Safra kanalının bir kısmı
- Midenin alt bölümü
- Bölgedeki lenf bezleri
Ameliyat sonrası kalan mide, pankreas ve safra yolları, ince bağırsağa bağlanarak sindirim sisteminin devamlılığı sağlanır.
Whipple Ameliyatı Hangi Durumlarda Uygulanır?
Whipple ameliyatı, yalnızca pankreas kanserinde değil, çevresel yapıların kötü huylu ya da sınırlı bazı iyi huylu tümörlerinde de uygulanabilir:
- Pankreas başı kanseri
- Safra yolu kanseri (kolanjiokarsinom)
- Ampulla Vater tümörleri
- Onikiparmak bağırsağı tümörleri
- Nadir durumlarda iyi huylu kist ya da kitleler (belirli kriterlere göre)
Önemli olan, tümörün cerrahi olarak çıkarılabilir sınırlarda olmasıdır. Bu nedenle ameliyat öncesi ileri görüntüleme ve onkolojik değerlendirme şarttır.
Whipple Ameliyatı Öncesi Hazırlık Süreci
Whipple ameliyatı öncesinde hastaların genel durumu titizlikle değerlendirilir. Bu süreç şunları içerir:
- Bilgisayarlı tomografi (BT), MR ve endoskopik ultrason gibi görüntüleme yöntemleri
- Kan değerlerinin ve karaciğer fonksiyonlarının kontrolü
- Beslenme durumu ve eşlik eden hastalıkların yönetimi
- Gerekli durumlarda biyopsi
Multidisipliner bir kurul (genel cerrah, onkolog, gastroenterolog, radyolog vb.) eşliğinde ameliyat kararı verilir.
Ameliyat Süreci ve Teknik Detaylar
Whipple ameliyatı yaklaşık 5 ila 8 saat sürebilen uzun ve çok aşamalı bir cerrahidir. Deneyimli bir ekip ve gelişmiş teknik altyapı gerektirir. Bu nedenle hastanelerin bu alandaki uzmanlığı ameliyat başarısında kritik rol oynar. Ameliyat sonrası yoğun bakımda yakın takip yapılır. Hastalar genellikle 1–2 gün burada izlenir, ardından serviste ortalama 7–10 gün daha kalırlar.
Ameliyat Sonrası Beslenme ve İyileşme
Whipple sonrası iyileşme süreci hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Genellikle şu aşamalar izlenir:
- İlk günlerde ağızdan beslenme yapılmaz, damar yoluyla destek verilir.
- Birinci günden itibaren sıvı gıdalara geçilir
- Zamanla püre ve katı gıdalara geçilir
- Pankreas enzimi desteği gerekebilir
- Kan şekeri takibi ve gerekirse insülin desteği sağlanır
Hastanın kilosu, iştahı, enerji seviyesi ve bağırsak fonksiyonları dikkatle izlenir. Diyetisyen eşliğinde kişiye özel beslenme planı yapılır.
Riskler ve Komplikasyonlar
Her büyük ameliyatta olduğu gibi Whipple operasyonunun da bazı riskleri vardır. Bu riskler doğru cerrah ve merkez seçimiyle en aza indirilebilir. En sık görülen komplikasyonlar şunlardır:
- Enfeksiyon
- Kanama
- Sindirim sistemi kaçakları
- Pankreas fistülü
- Diyabet gelişimi
Erken tanı ve müdahale, bu komplikasyonların başarıyla yönetilmesini sağlar.
Hazırlayan: Prof. Dr. Burak Işık
