Probiyotik ve Prebiyotik Nedir? Probiyotik ve Prebiyotik Arasındaki Farklar Nelerdir?
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Probiyotik ve Prebiyotik Nedir? Probiyotik ve Prebiyotik Arasındaki Farklar Nelerdir?
Son yıllarda, sağlıklı yaşam ve beslenme konusunda prebiyotik ve probiyotik terimleri sıkça karşımıza çıkıyor. Bu iki bileşen, sindirim sistemi sağlığını destekleyerek genel sağlığımız üzerinde önemli roller oynuyor. Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Sağlıklı Yaşam Danışmanlığı Bölümü’nden Uzm. Dr. Murat Keklikoğlu probiyotik ve prebiyotiğin ne olduğunu, arasındaki farkları, potansiyel yan etkilerini ve Sinbiyotikler ile Postbiyotikleri anlattı.
Prebiyotikler, muz, soğan, sarımsak, enginar ve kepekli tahıllar gibi çeşitli gıdalarda bulunabilir. Parçalanmadan sindirim sistemimizden geçerler ve kalın bağırsağa ulaşırlar. Prebiyotikler bağırsaklarımızda bulunan faydalı bakterilerin gıdalarıdır. Prebiyotikler bu beslenmeyi sağlayarak iyi bakterilerin gelişip çoğalmasına yardımcı olur. Böylece faydalı bakteriler baskınlık kazanarak zararlı bakterilerin çoğalmasının önüne geçebilirler.
Probiyotikler Nedir?
Yoğurt, lahana turşusu, kimchi ve kefir gibi fermente gıdalarda bulunabilen dost mikroorganizmalar olan probiyotikler, çeşitli formlarda takviye olarak da alınabilirler. Onları gıdalarla veya takviye formunda aldığımızda bağırsaklarımıza yerleşerek çoğalır ve sindirimimizi ve bağışıklık fonksiyonumuzu iyileştirmeye yardımcı olurlar. Probiyotikler ayrıca şişkinlik, gaz ve ishal gibi bazı sindirim sorunlarına da yardımcı olabilir.
Prebiyotikler ve Probiyotikler Arasındaki Farklar
Prebiyotikleri ve probiyotikleri, bağırsaklarımızı sağlıklı tutmak için birlikte çalışan süper kahramanlara benzetebiliriz. Prebiyotikler, probiyotiklerin gelişmesi için ihtiyaç duyduğu beslenmeyi sağlayan yardımcı maddelerdir. Bağırsaklarımızdaki faydalı bakteriler için yakıt görevi gören bazı gıdalarda bulunan sindirilemeyen liflerdir. Öte yandan, probiyotikler gerçek süper kahramanlardır - bunlar yeterli miktarda tüketildiğinde inanılmaz sağlık yararları olan canlı bakteri ve mayalardır. Bağırsaklarımızdaki iyi bakterilerin doğal dengesini geri kazandırarak, sindirimi iyileştirererek genel sağlık halimizi desteklemek için birlikte çalışırlar.
Prebiyotik ve Probiyotiklerin Faydaları
Prebiyotikler ve probiyotikler açısından zengin gıdaları diyetimize dahil ederek, sağlıklı bir bağırsak ortamını destekleyebiliriz ve bu da genel sağlığımız üzerinde olumlu etki yapar. Sindirim işlevinin iyileşmesi, bağışıklığın dengelenmesi ve hatta daha iyi zihinsel faydaları onlmarın yararları arasında sayılabilir.
Sindirim Sağlığı: Hem prebiyotikler hem de probiyotikler, sindirime yardımcı olabilecek ve kabızlık ve irritabl bağırsak sendromu (sinirli bağırsak) gibi gastrointestinal sorunları önleyebilecek sağlıklı bir bağırsak bakteri dengesinin korunmasında çok önemli bir rol oynar.
Bağışıklık Fonksiyonu: Probiyotiklerin, bağırsakta zararlı patojenlere karşı korunmaya ve genel bağışıklığı artırmaya yardımcı olabilecek faydalı bakterilerin büyümesini teşvik ederek bağışıklık sistemini desteklediği gösterilmiştir.
Bağırsak Hareketlerinin Düzenlenmesi: Prebiyotikler ve probiyotikler, yararlı bakterilerin büyümesini teşvik ederek ve dışkı sıklığını ve kıvamını artırarak bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olabilir.
Besin Emilimi: Prebiyotikler ve probiyotikler, bağırsak mikrobiyotasının sağlığını iyileştirerek besinlerin gıdalardan emilimini artırarak beslenmeye katkıda bulunurlar.
Prebiyotik ve Probiyotiklerin Potansiyel Yan Etkileri
Sindirim Rahatsızlığı: Bazı kişiler, prebiyotikleri ve probiyotikleri diyetlerine ilk kez dahil ettiklerinde şişkinlik, gaz veya hafif mide rahatsızlığı yaşayabilir.
Karın şişkinliği, prebiyotik ve probiyotik tüketimiyle ilişkili yaygın bir yan etkidir ve genellikle bu maddelerin bağırsakta fermantasyonundan kaynaklanır. Artan gaz üretimi, özellikle prebiyotik ve probiyotik tüketiminin ilk aşamalarında, bağırsak mikrobiyotası faydalı mikropların yeni akışına uyum sağladığından, başka bir yaygın yan etkidir.
Bağırsak Alışkanlıklarındaki Değişiklikler: Bazı kişiler, bağırsak mikrobiyotası ayarlandıkça, bağırsak hareketlerinin sıklığının artması veya azalması da dahil olmak üzere bağırsak alışkanlıklarında geçici değişiklikler yaşayabilir.
Hassas Bireylerde Gastrointestinal Rahatsızlıklar: İnflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD) veya ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi (SIBO) gibi altta yatan gastrointestinal rahatsızlıkları olan kişiler, prebiyotik ve probiyotik tüketimine dikkatle yaklaşmalıdır, çünkü bu maddeler semptomları şiddetlendirebilir veya bağırsak mikrobiyotasının hassas dengesini bozabilir.
Alerjik Reaksiyonlar: Nadir durumlarda, bireylerin belirli probiyotik türlerine alerjisi olabilir ve bu da kurdeşen, ödem veya nefes almada zorluk gibi alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
İlaçlarla Etkileşimler: Bazı ilaçlar, özellikle bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve antibiyotikler, probiyotiklerle etkileşime girerek potansiyel olarak etkinliklerini azaltabilir veya olumsuz etkilere neden olabilir.
Bağışıklığı Baskılanmış Bireylerde Enfeksiyon Riski: Nadir durumlarda, kemoterapi görenler veya organ nakli alıcıları gibi bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, özellikle yüksek dozlarda veya bağışıklık sistemi tehlikeye girdiğinde, belirli probiyotik türlerinden enfeksiyon geliştirme riski altında olabilir.
Yan Etkileri Azaltmanın Yolları
Yan etki riskini azaltmak için prebiyotikleri ve probiyotikleri diyete dahil ederken, kademeli bir giriş, bağırsak mikrobiyotasının daha sorunsuz uyum sağlamasına yardımcı olabilir ve potansiyel olarak sindirim rahatsızlığı veya advers reaksiyon olasılığını azaltabilir. Daha düşük dozlarla başlamak ve zaman içinde alımı kademeli olarak artırmak, vücudun yeni diyet bileşenlerine alışmasını sağlar.
Yüksek kaliteli prebiyotik ve probiyotik ürünlerin seçilmesi, güvenlik ve etkinliği sağlamak için çok önemlidir. Bireyler, sıkı kalite kontrol standartlarına uyan ve iyi araştırılmış probiyotik türleri içeren güvenilir markaların ürünlerini tercih etmelidir. Herhangi bir yan etkiye veya semptomlardaki değişikliklere dikkat ederek prebiyotik ve probiyotik takviyesine yanıtlarını izlemelidir. Beklenmeyen reaksiyonlar meydana gelirse, derhal bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.
Prebiyotikler ve probiyotikler bağırsak sağlığı ve genel sağlık için sayısız fayda sağlar. Bununla birlikte, özellikle bu maddeleri ilk kez alırken veya belirli ilaçlarla birlikte kullanırken olası zararlara ve yan etkilere karşı dikkatli olmak önemlidir. Güvenli ve etkili kullanımlarını sağlamak için herhangi bir yeni diyet takviyesine, özellikle prebiyotiklere ve probiyotiklere başlamadan önce her zaman bir sağlık uzmanına danışmanız tavsiye olunur.
Sinbiyotik Nedir?
Sinbiyotikler, bağırsaktaki faydalı bakterilerin büyümesini ve aktivitesini teşvik etmek için sinerjik olarak çalışan probiyotiklerin ve prebiyotiklerin bir kombinasyonunu ifade eder. Esasen, sinbiyotikler, büyüme için gerekli prebiyotik substratları sağlayarak probiyotiklerin hayatta kalmasını ve kolonizasyonunu arttırmayı amaçlar. Probiyotiklerin gelişmesi için uygun bir ortam sağlayarak, sinbiyotikler bağırsaktaki probiyotik mikroorganizmaların hayatta kalmasını ve etkinliğini artırabilir. Sinbiyotikler, genel sindirim sağlığı ve bağışıklık fonksiyonu için çok önemli olan dengeli ve çeşitli bir bağırsak mikrobiyotasının korunmasına katkıda bulunur.
Sinbiyotiklerdeki prebiyotikler ve probiyotiklerin kombinasyonu, gıdalardan temel besin maddelerinin kullanılmasına yardımcı olarak gelişmiş besin emilimini destekleyebilir. Sinbiyotiklerin bazı doğal besin kaynakları arasında prebiyotik lifli yoğurt, inülinli kefir ve probiyotikler ile prebiyotik liflerin bir kombinasyonunu sağlayan fermente sebzeler bulunur. Diyete dengeli bir probiyotik ve prebiyotik kombinasyonu eklemek için uygun bir yol sunan sinbiyotik takviyeler de mevcuttur.
Postbiyotik Nedir?
Postbiyotikler, fermantasyon işlemi sırasında probiyotikler tarafından üretilen biyoaktif bileşikler veya metabolik yan ürünlerdir. Bu bileşikler, kısa zincirli yağ asitleri, enzimler, organik asitler ve peptitleri içerebilir. Postbiyotikler, bağırsak bariyer fonksiyonu ve bağışıklık modülasyonu üzerinde faydalı etkiler göstererek bağırsak sağlığına katkıda bulunabilir. Bazı postbiyotikler, bağırsaktaki ve vücuttaki iltihabı azaltmaya yardımcı olabilecek anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
Araştırmalar, bazı postbiyotiklerin inflamatuar bağırsak hastalığı, obezite ve metabolik bozukluklar gibi durumları önlemeye veya yönetmeye yardımcı olma potansiyeline sahip olabileceğini düşündürmektedir. Yoğurt, kefir, kimchi, lahana turşusu gibi gıdalar probiyotik mikroorganizmalar tarafından gerçekleştirilen fermantasyon işlemi sonucunda postbiyotik içerir. Bazı takviyeler, konsantre postbiyotik kaynakları sağlamak için özel olarak formüle edilmiştir ve bu biyoaktif bileşikleri diyete dahil etmek için uygun bir yol sunar.
Antibiyotik Tedavisi ve Probiyotik Kullanımı
Antibiyotik tedavisini sırasında ve sonrasında probiyotik kullanımı, antibiyotiklerin bağırsak mikrobiyota dengesi üzerindeki potansiyel etkisi nedeniyle önemli bir konudur. Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için gerekli olsa da, istemeden bağırsaktaki faydalı bakteri dengesini bozabilir. Bu bozulma, ishal gibi gastrointestinal semptomların yanı sıra fırsatçı enfeksiyonlara karşı artan duyarlılığa yol açabilir.
Disbiyoz Potansiyeli: Uzun süreli veya geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasında sindirim sağlığı, bağışıklık fonksiyonu ve genel refah üzerinde etkileri olabilecek bir dengesizlik olan disbiyozise yol açabilir.
Bağırsak Mikrobiyota Dengesinin Geri Kazanılması: Probiyotikler, antibiyotik tedavisini takiben alındığında, bağırsaktaki yararlı bakterilerin dengesinin yeniden sağlanmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Probiyotikler, yararlı mikrobiyal türleri yeniden tanıtarak, antibiyotiklerin bağırsak mikrobiyotası üzerindeki yıkıcı etkilerine karşı koymayı amaçlar.
Antibiyotikle İlişkili İshalin Azaltılması: Bazı probiyotik suşları, antibiyotik kullanımının yaygın bir yan etkisi olan antibiyotikle ilişkili ishalin insidansını ve şiddetini azaltma potansiyelleri açısından incelenmiştir.
Bağışıklık Fonksiyonunu Destekleme: Probiyotikler, bağışıklık sistemi antibiyotik tedavisinden etkilenebileceğinden, bir antibiyotik kürünü takiben faydalı olabilecek bağışıklık sistemi modülasyonuna katkıda bulunabilir.
Suşa Özgü Etkiler: Tüm probiyotik suşlar aynı etkilere sahip değildir ve etkinlikleri kişiye ve kullanılan spesifik antibiyotiğe bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, antibiyotik sonrası kullanım için belgelenmiş faydaları olan probiyotik suşların seçilmesi önemlidir.
Zamanlama ve Süre: Antibiyotik kullanımı ve probiyotik takviyesinin zamanlaması ve süresi, bireyin sağlığı, reçete edilen antibiyotik türü ve tedavi edilen durumun doğası gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Antibiyotiklerle Birlikte Probiyotikler Nasıl Alınır?
Bir antibiyotikle probiyotik almaya karar verirseniz, antibiyotiğe başladığınız gün başlayın, ancak antibiyotikle aynı anda almayın. Probiyotiğinizi almadan önce antibiyotiğinizi aldıktan sonra en az iki saat geçmelidir. Probiyotikler genellikle günde iki kez aç karnına alınır. Daha sonra, antibiyotik tedaviniz bittikten sonra en az birkaç hafta probiyotik kullanımına devam etmelidir, ancak doktor önerisine göre bu süre değişebilir. Probiyotiklere başlamadan önce hastalarnın doktorlarına danışmaları tavsiye edilir. Bu, özellikle altta yatan sağlık sorunları olan veya başka ilaçlar alan kişiler için önemlidir.
Özetle, antibiyotik tedavisini takiben probiyotik kullanımı devam eden bir araştırma ve klinik ilgi konusudur. Probiyotiklerin antibiyotiklerin bağırsak mikrobiyotası üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olma potansiyeli olsa da, antibiyotik sonrası dönemde probiyotiklerin güvenli ve uygun kullanımını sağlamak için sağlık uzmanlarının kişiselleştirilmiş önerileri ve rehberliği çok önemlidir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
