Folik asit, suda çözünen bir vitamindir. B vitaminlerinden biri olan folatın, sentetik bir versiyonudur.
Folat ve folik asit arasındaki fark nedir?
"Folat" ve "folik asit" terimleri genellikle birbirinin yerine kullanılsa da aslında aynı vitaminin (B9 vitamini) farklı formlarıdır. Birçok gıda, bu vitaminin doğal formu olan folat (B9 vitamini) içerir. Folik asit ise gıda takviyesi olarak mevcuttur veya gıdalara eklenir. Folik asit genellikle multivitaminler gibi diyet takviyelerinin formülünde bulunur.
Folattan farklı bir yapıya sahip olan folik asitin, vücuttaki etkileri de biraz farklıdır. Folat, folik asit ve 5-MTHF dahil olmak üzere tüm B9 vitamini formlarını kapsayan genel isimdir. Folik asit, bu vitaminin spesifik bir sentetik şeklidir.
Folat hangi besinlerde bulunur?
Vücudun folat üretmemesi nedeniyle folatın beslenmeyle alınması gerekir.
Folat, aşağıda belirtilen bitkisel ve hayvansal kaynaklardan alınabilir.
Narenciye
Yumurta
Sığır karaciğeri
Ispanak
Kuşkonmaz
Avokado
Brokoli
Pancar
Bamya
Tohumlar & Kuruyemiş
Fasulye, bezelye ve mercimek
Marul
Şalgam
Papaya
Brüksel lahanası
Karnabahar
Dolmalık Biber
Folatın görevleri nelerdir?
Folat;
DNA yapımı ve onarımına,
Hücrelerin büyümesine, bölünmesine ve düzgün çalışmasına,
Belirli proteinlerin üretilmesine,
Kırmızı kan hücrelerinin olgunlaşmasına yardımcı olur.
Folatın faydaları nelerdir?
Kardiyovasküler hastalıkların ortaya çıkma riskini azaltır:
Uygun folat konsantrasyonu, kan damarlarının içindeki endotel (kan ve lenf damarlarının iç yüzünü oluşturan doku) hücrelerini iyileştirerek hipertansiyon ve kalp hastalığı riskini azaltabilir. Folat, vücudun hücrelerine oksijen alımını iyileştirmeye yardımcı olur.
Homosistein seviyelerini düşürür:
Homosistein sentezi öncelikle protein kaynaklarında bulunan folat, folik asit, diğer B vitaminleri ve metiyonin alımı gibi çeşitli faktörlerle ilişkilidir.
Homosistein kan damarlarında yağ birikimini teşvik ederek arterlerin dejenerasyonuna yol açar ve damar sertliğine yatkınlaştırır. Ayrıca, hipertansiyonlu hastalarda nitrik oksit üretimini bozduğu için oksidatif stres ile büyük ölçüde ilişkilidir.
Uygun metilasyonu destekler:
Homosistein düzeylerinin artmasına yol açabilen bir fizyolojik anormallik, metilasyonun düşmesidir. Metilasyon, gen ekspresyonunu açıp kapatmak için çalışan ve nörotransmitter üretiminde, inflamasyon kontrolünde ve detoksifikasyonda büyük rol oynayan karmaşık bir fizyolojik süreçtir.
Nüfusun kabaca yüzde 65'inde MTHFR gen mutasyonu olarak bilinen metilasyon anormalliği yaygındır. Toplumun yaklaşık yüzde 25'inde, metilasyon süreçlerinin daha da kötüleşmesine neden olabilecek çift MTHFR gen mutasyonu vardır
B6 ve B12 vitaminleri gibi folat ve B vitaminleri, homosistein seviyelerini stabilize eden metilasyon işlemi yoluyla homosisteini metiyonine dönüştürmek için gereklidir. Bu işlemi DNA ve RNA sentezi ve onarımı ve detoksifikasyon için gereklidir.
Bağışıklık tepkisini destekler:
Sağlıklı folat seviyesinin, yaşlı yetişkinlerde ve vejetaryenlerde sıklıkla görülen B12 eksikliğiyle ilgili ortaya çıkan riskleri maskelediği gösterilmiştir. Bununla birlikte, folik asit, B12 eksikliğini şiddetlendirebilir ve kanserojen hücrelere karşı korunma ve sağlıklı bir bağışıklık tepkisi için gerekli olan doğal öldürücü hücre tepkisini önleyebilir.
Folat, kan hücresi gelişiminin ve vücudun doğal bağışıklık tepkisinin önemli bir parçasıdır. İyi bir bağışıklık yanıtı için folat bakımından zengin yiyecekler tüketilmeli veya doktor kontrolünde folat takviyesi kullanılmalıdır.
Folat eksikliği hangi sorunlara yol açar?
Folat eksikliği birçok sağlık sorununa yol açabilir.
Folat eksikliği;
Kansızlık,
Kalp hastalığı,
Bazı kanser türlerinde riskin artması gibi sorunlara yol açabilir.
Ayrıca gebelerin yeterince folat almaması, bebeklerde doğumsal anormalliklere neden olabilir.
Günlük folat ihtiyacı ne kadardır?
Yetişkinlerin her gün yaklaşık 400 mikrogram folata ihtiyacı vardır. Hamilelik ve emzirme döneminde folat ihtiyacı artabilir. Hamilelik sırasında 400 ila 600 mikrogram önerilir.
Vücut 15-30 miligram folat depolar. Bu folatın çoğu karaciğerde ve geri kalanı da kan ve dokulardadır.
Gelişimsel dönemlere göre günlük folat ihtiyacı:
0-6 ay: 65 mikrogram
7-12 ay: 80 mikrogram
1-3 yaş: 150 mikrogram
4-8 yaş: 200 mikrogram
9-13 yaş: 300 mikrogram
14-18 yaş: 400 mikrogram
Hamilelikte folik asitin önemi nedir?
Hamilelikte veya hamile kalınmadan önce folik asit takviyesi almak önemlidir.
Hamile kalmadan önce 12 hafta süreyle ve ayrıca hamileliğin ilk 12 haftasında folik asit desteği alınmalıdır. Bu destek hamileliğin ilk haftalarında, bebeğin gelişimiyle ilgili sorun yaşama riskini azaltmaktır.
Hamilelikte bebeğin sağlıklı büyümesine yardımcı olmak için daha fazla folik aside ihtiyaç vardır. Diyete folik asit takviyesinin eklenmesi, bebeğin nöral tüp defektiyle doğma riskini azaltır.
Hamilelikte folik asit almaya ne zaman başlanmalı?
Doğum kusurları gebeliğin ilk 3-4 haftasında ortaya çıkar. Bu nedenle, bebeğin beyninin ve omuriliğinin geliştiği erken aşamalarda vücut sisteminde folat bulunması önemlidir.
Anne karnındaki bebekte nöral tüp defekti riskinin azaltılmasında en iyi yol, gebeliğin 12 hafta öncesinden hamileliğin en az 12 haftasına kadar günlük folik asit takviyeleri almaktır. Araştırmalar, günlük 400 mikrogramlık folik asit takviyesi almanın, bebeğin spina bidifa ve benzeri doğum kusurları geliştirme riskini yüzde 70'e kadar azalttığını göstermektedir.
Hamileliğin 12 hafta öncesinden 12 haftasına kadar günde 400 mikrogram folik asit takviyesi alınmalıdır. Multivitamin takviyeleri genellikle daha az içerir.
Folik asidin fazlası zararlı mıdır?
Folik asidin aşırı tüketimi; meme kanseri ve kolorektal kanser, astım gibi bazı hastalıkların riskinin artmasıyla ilişkilidir.
Karaciğer, folik asidin parçalanmasından sorumludur ancak tüketim arttıkça, karaciğerde daha yüksek miktarlarda folik asit birikir ve sistemik dolaşıma geçer.
Folik asit takviyesi özellikle yaşlılarda sık görülen B12 noksanlığının belirtilerini maskeleyebilir ve B12 noksanlığını ağırlaştırabilir. Bu da karsinojenik hücrelere karşı sağlıklı bağışık yanıtta önemli olan doğal katil hücre yanıtını engelleyebilir. Bu nedenle folik asit takviyesi yapılmadan önce kişinin B12 düzeylerine de bakılmalı ve eksikse B12 düzeyleri artırılmalıdır.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
