Göz sağlığı, çocukların hem akademik başarıları hem de günlük yaşam kaliteleri için büyük önem taşır. Son yıllarda özellikle çocuklar arasında hızla artan miyopi (uzağı görememe) sorunu, ebeveynlerin en çok endişelendiği konular arasında yer alıyor. Uzun süreli ekran kullanımı, yetersiz açık hava aktiviteleri ve genetik faktörler bu durumun yaygınlaşmasına katkıda bulunuyor.
Güven Çayyolu Tıp Merkezi Göz Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. Dr. Bülent Özkan, miyopinin ne olduğunu, çocuklarda nasıl ortaya çıktığını, hangi belirtilere dikkat edilmesi gerektiğini ve miyopi kontrol camlarının bu süreçte nasıl yardımcı olabileceğini detaylı şekilde anlattı.
Miyopi Nedir?
Miyopi, uzağı net görmeyi güçleştiren ve zamanla ilerleyebilen bir göz rahatsızlığıdır. Miyopi rahatsızlığı olanlar yakındaki nesneleri net görürken, uzaktaki nesneleri bulanık görürler. Normalde göze gelen ışınlar retina üzerine odaklanırken, miyoplarda retinanın önünde odaklanır. Bu durum, nesnelerin bulanık görülmesine neden olur.
Miyopinin başlıca nedenleri şunlardır:
- Göz küresinin normalden uzun olması: Bu durumda ışık retinanın önüne odaklanır.
- Kornea veya lensin normalden daha kavisli olması: Bu da ışığın retinanın önüne odaklanmasına neden olur.
Miyopinin Belirtileri Nelerdir?
- Uzağı bulanık görmek
- Gözleri kısarak bakmak
- Baş ağrısı
- Göz yorgunluğu
- Gece sürüşünde zorluk
Miyopinin Nedenleri Nelerdir?
- Genetik Faktörler: Ailede miyopi öyküsü olan çocuklarda miyopi gelişme riski daha yüksektir.
- Çevresel Faktörler:
- Yakın Çalışma: Uzun süre kitap okuma, bilgisayar veya tablet kullanma gibi yakın mesafeli aktivitelere aşırı maruz kalma.
- Dış Ortamda Az Zaman Geçirme: Yeterince açık havada zaman geçirmemek. Doğal ışığın göz sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünülmektedir.
- Beslenme: Bazı araştırmalar, yetersiz beslenmenin miyopi riskini artırabileceğini öne sürmektedir.
Önleme ve Yönetim
- Çocukların her gün en az 1–2 saatlerini dışarıda geçirmesi teşvik edilmelidir.
- Yakın çalışma esnasında her yarım saatte bir, iki dakika uzağa bakarak gözler dinlendirilmelidir.
- Düzenli göz kontrolleri ihmal edilmemelidir.
- Okuma veya ders çalışma sırasında yeterli ve doğru aydınlatma sağlanmalıdır.
- Çocukların tablet, telefon ve bilgisayar gibi ekranlarda geçirdiği süre sınırlandırılmalıdır.
Çocuklarda Miyopi ve İlerleme Riski Nedir?
Çocuklarda miyopi genellikle 4 ila 14 yaşları arasında başlar ve ergenlik döneminde ilerleme eğilimi gösterir.
Çocuklarda miyopinin kontrolü, miyopinin ilerlemesini yavaşlatmayı veya durdurmayı amaçlayan tedavi yöntemlerini ifade eder. Miyopi kontrolü, özellikle çocukluk çağında hızlı ilerleyen miyopi vakaları için önemlidir. Çünkü yüksek dereceli miyopi, ilerleyen yaşlarda glokom, katarakt, retina dekolmanı ve maküler dejenerasyon gibi ciddi göz hastalıkları riskini artırabilir.
Miyopiye bağlı görme bozukluğu çocuklarda gözlüklerle düzeltilir. Miyopi kontrolünde en sık kullanılan yöntem özel tasarlanmış gözlük camlarıdır. Bunlar Miyopi Kontrol Gözlük Camları olarak adlandırılır.
1. Özel Tasarlanmış Miyopi Kontrol Gözlük Camları
- Periferik Defokus Gözlük Camları: Bu camlar, merkezi görmeyi düzeltirken, periferik (çevresel) görüş alanındaki ışığın retinaya farklı bir şekilde düşmesini sağlayarak miyopinin ilerlemesini yavaşlatmayı hedefler.
- Progresif Gözlük Camları: Ancak bu camların miyopi ilerlemesi üzerindeki etkileri, periferik defokus camları kadar belirgin olmayabilir.
Etkileri Nedir
Etki çocuktan çocuğa değişir. Bazı çalışmalarda miyopi ilerlemesinde anlamlı yavaşlama görülebilir (orta düzeyde etki). Genelde en iyi sonuçlar, disiplinli takip ve uygun cam tasarımı ile elde edilir. Yaşa göre 4–12 yaş grubunda erken başlanması, ilerlemenin daha iyi yönetilmesini sağlayabilir.
Miyopi kontrol camları doğru reçete ve uygun kullanımla güvenlidir. Çocuklar için uygun boyutlarda ve sağlam malzemeler tercih edilmelidir. Periyodik göz muayeneleri çok önemlidir.
Olası Yan Etkiler
- Gözlüklerin odak noktası ve camlar doğru oturmuyorsa etki düşebilir.
- Baş ağrısı, göz yorgunluğu veya geçici bulanık görme (özellikle adaptasyon sürecinde) görülebilir.
- İlk başta bazı çocuklarda baş dönmesi veya dikkat kayması yaşanabilir.
- Uzun vadeli yan etki genelde görülmez; uygun kullanım ve düzenli takiple risk düşüktür.
- Göz yapısına bağlı olarak alerji veya irritasyon nadiren ortaya çıkabilir. Bu durum, kaplama veya çerçeve materyalinden kaynaklanabilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Camlar veya çerçeve çocuğun yüzüne iyi oturmalı, kırılma riskine karşı dayanıklı malzeme seçilmelidir.
- Gözlük temizliği öğretilmeli ve çocuk kendi temizleme alışkanlığını kazanmalıdır.
- Görmede zorluk, göz çevresinde ağrı gibi belirtiler varsa hemen doktora başvurulmalıdır.
Miyopi kontrol camları kullanan çocukların kontrol sıklığı, çocuğun yaşına, miyopinin ilerleme hızına ve doktorun önerisine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak, ilk zamanlarda daha sık olmak üzere 3 ila 6 ayda bir kontrol önerilir.
Hazırlayan: Uzm. Dr. Bülent Özkan
