Kadın bedeninin karmaşık ama son derece uyumlu işleyişlerinden biri olan adet döngüsü, yalnızca doğurganlıkla sınırlı değildir; genel sağlığın, hormonal dengenin ve yaşam tarzının da bir yansımasıdır. Ancak pek çok kadın zaman zaman adet düzensizlikleriyle karşılaşır. Bu durum, altta yatan bir tıbbi sorundan kaynaklanabileceği gibi yaşam tarzına bağlı nedenlerle de ortaya çıkabilir.
Güven Çayyolu Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Doç. Dr. Özlem Banu Tulmaç, adet döngüsünü desteklemek ve düzenlemek için kullanılabilecek bazı doğal yöntemleri anlattı.
Adet Düzensizliği Nedir?
Normal bir adet döngüsü ortalama 28 gün sürer, ancak 21 ila 35 gün arası da normal kabul edilir. Düzensizlik; kanamanın çok erken ya da çok geç başlaması, adet süresinin uzaması veya kısalması, kanamanın miktarındaki belirgin değişiklikler ya da hiç adet görülmemesi şeklinde ortaya çıkabilir.
Adet Düzensizliğinin Olası Nedenleri Nelerdir?
Adet düzensizliği pek çok nedenle ortaya çıkabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
- Hormonal dengesizlikler (özellikle östrojen ve progesteron dengesizliği)
- Stres ve uyku bozuklukları
- Aşırı kilo kaybı ya da kilo artışı
- Yoğun egzersiz
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- Tiroid hastalıkları
- Doğum kontrol yöntemleri ya da bazı ilaçların kullanımı
- Yeme bozuklukları veya yetersiz beslenme
Bu nedenlerin bazıları tıbbi müdahale gerektirebilir. Ancak destekleyici doğal yöntemler, döngünün yeniden düzene girmesine katkı sağlayabilir.
Adet Döngüsünü Düzenleyen Doğal Yöntemler
Dengeli ve Besleyici Beslenme
Hormonal denge, doğrudan beslenme alışkanlıklarıyla ilgilidir. Aşağıdaki besin grupları öne çıkar:
- Omega-3 yağ asitleri: Somon, ceviz ve keten tohumu hormon üretimini dengeler.
- Kompleks karbonhidratlar: Tam tahıllar ve lifli sebzeler, kan şekeri dengesini sağlayarak insülin direncini azaltır.
- Demir ve B vitamini içeren gıdalar: Kırmızı et, yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, hormon sentezini destekler.
- Çinko ve magnezyum: Regl öncesi gerginliği (PMS) azaltır, yumurtlamayı destekler.
Rafine şeker, işlenmiş gıdalar ve aşırı kafein tüketiminden kaçınılması önerilir.
Stresi Azaltmak
Stres, vücuttaki kortizol hormonunu artırarak östrojen ve progesteron dengesini bozabilir. Stresi azaltmak için:
- Meditasyon ve mindfulness
- Yavaş tempolu yoga ve nefes egzersizleri
- Doğada zaman geçirmek
- Günlük tutmak veya yaratıcı uğraşlar
Bu tür uygulamalar sinir sistemini sakinleştirerek adet düzenini olumlu etkiler.
Bitkisel Destekler
Bazı bitkiler, adet döngüsünü doğal yollarla dengelemeye yardımcı olabilir. Ancak bu desteklerin mutlaka doktor ya da fitoterapi uzmanı danışmanlığında kullanılması gerekir.
- Vitex agnus-castus (Keşiş biberi): Özellikle luteal fazı destekler, PMS semptomlarını azaltır.
- Rezene ve anason çayı: Kas gevşetici ve ağrı azaltıcı etkileriyle bilinir.
- Zencefil: Adet gecikmesinde uyarıcı rol oynayabilir ve kramp azaltır.
- Çuha çiçeği yağı: Hormonal dengeyi destekleyen gamma-linolenik asit içerir.
Yeterli Uyku ve Sirkadiyen Ritim
Uyku düzeni, melatonin ve dolaylı olarak üreme hormonları üzerinde önemli etkiye sahiptir. Her gece 7–9 saat uyumaya özen gösterilmeli, mümkünse aynı saatlerde yatılıp kalkılmalıdır. Gece geç saatlere kadar ekran başında kalmak da hormon dengesini bozabilir.
Fiziksel Aktiviteyi Dengelemek
Hafif-orta yoğunlukta düzenli egzersiz hormonların dengelenmesine yardımcı olur. Ancak aşırı egzersiz, özellikle düşük yağ oranı ve yetersiz kaloriyle birleştiğinde adet döngüsünü tamamen durdurabilir. Dengeli bir program uygulanmalıdır:
- Yürüyüş
- Pilates
- Düşük tempolu yoga
- Yüzme
Bu tür egzersizler aynı zamanda stresi de azaltır.
Vücut Ağırlığını Dengede Tutmak
Aşırı kilo veya çok düşük vücut yağı, östrojen düzeylerini etkileyerek yumurtlama sürecini bozabilir. Beden kitle indeksinin (BKİ) 18.5–25 arasında olması genellikle hormonal denge açısından uygundur. Kilo yönetimi için sürdürülebilir, yavaş ve dengeli bir yaklaşım benimsenmelidir.
Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?
Doğal yöntemler, adet düzensizliği hafif düzeydeyse oldukça etkili olabilir. Ancak aşağıdaki durumlarda mutlaka bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır:
- 3 aydan uzun süredir hiç adet görmemek
- Adetlerin 21 günden kısa ya da 35 günden uzun aralıklarla gelmesi
- Aşırı yoğun ya da ağrılı adet kanamaları
- Beklenmedik ara kanamalar
- Çocuk sahibi olma planı olup düzensiz adet yaşayanlar
Adet döngüsü, kadın bedeninin bir aynası gibidir. Beslenme şekliniz, stres düzeyiniz, uyku kaliteniz hatta duygusal haliniz bu döngü üzerinde belirleyici olabilir. Doğal yöntemler, sadece döngüyü düzene sokmakla kalmaz; aynı zamanda bedeninizle kurduğunuz ilişkiyi de güçlendirir. Dönem dönem küçük sapmalar normal olabilir, ancak vücudunuzu tanımak, sinyalleri doğru okumak ve gerekirse profesyonel destek almak sağlıklı bir kadınlık deneyiminin temelidir.
Hazırlayan: Doç. Dr. Özlem Banu Tulmaç
